Polska będzie lepiej przygotowana na zwalczenie dronów, które przekroczą granicę powietrzną. 7 września 2025 r. weszła w życie ustawa o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji strategicznych inwestycji w zakresie potrzeb obronności państwa lub kluczowych inwestycji w zakresie potrzeb obronności państwa lub bezpieczeństwa publicznego oraz ustanawiania stref ochronnych terenów zamkniętych. Nowa regulacja obejmuje wyłączenie stosowania Pzp do zamówień sprzętu na potrzeby obronności państwa lub bezpieczeństwa publicznego.
Jakiego sprzętu dotyczy wyłączenie?
Nowa regulacja przewiduje możliwość zakupu następującego sprzętu z pominięciem procedury określonych w Pzp:
- bezzałogowych statków powietrznych (BSP), czyli tzw. dronów,
- bezzałogowych systemów uzbrojenia (BSU),
- środków zwalczania bezzałogowych statków powietrznych (dronów),
- środków zwalczania bezzałogowych systemów uzbrojenia.
Aby zamówienie korzystało z wyłączenia z Pzp wystarczy, że wiąże się z zakupem tego sprzętu. Zamówienie takie może zatem również obejmować świadczenia dodatkowe.
Jakie przesłanki należy spełnić, aby zakupić sprzęt z pominięciem Pzp?
Zakup sprzętu nie zawsze będzie odbywał się poza procedurą zamówieniową. By pominąć stosowanie ustawy PZP, należy spełnić następujące przesłanki:
- zakup ma być dokonywany przez Siły Zbrojne RP,
- sprzęt musi być wcześniej przetestowany w Siłach Zbrojnych RP i uzyskać pozytywną rekomendację,
- Minister Obrony Narodowej musi wyrazić zgodę na zakup.
Kiedy jeszcze nie będzie miało zastosowanie Pzp?
Przewidziano również wyłączenia z Pzp w zakresie realizacji kluczowych inwestycji w zakresie potrzeb obronności państwa oraz w zakresie potrzeb bezpieczeństwa publicznego.
Kluczowa inwestycja w zakresie potrzeb obronności państwa może zostać uznana za inwestycję, która realizuje istotny interes bezpieczeństwa państwa (w rozumieniu Pzp). Takie zakwalifikowanie inwestycji będzie wynikało z wniosku lub decyzji odpowiedniego ministra.
Zakwalifikowanie jako inwestycji realizującej istotny interes bezpieczeństwa spowoduje, że do zamówień udzielanych w związku z jej realizacją, nie będzie miało zastosowania Pzp.
Jakie są przyczyny wprowadzenia nowej regulacji?
Nad wprowadzeniem regulacji pracowano już od jakiegoś czasu. Potrzeba jej wprowadzenia widoczna jest szczególnie dzisiaj (10 września 2025 r.), kiedy to doszło do wielokrotnego naruszenia polskiej przestrzeni powietrznej przez obce drony.
W uzasadnieniu projektu ustawy, jako przyczynę zmian, wskazano na potrzebę zwiększenia efektywności wydatkowania środków publicznych w ramach zakupów sprzętu, przy jednoczesnej konieczności zwiększenia bezpieczeństwa państwa.
Brak takiej regulacji powoduje, że „Istotny Interes Bezpieczeństwa Państwa jest zagrożony ze względu na przedłużające się procedury przetargowe oraz wykonawców, którzy przygotowują produkty nieodpowiednie jakościowo oraz sprzedają know-how firmom finansowanym przez kapitał, którego pochodzenie jest trudne do zidentyfikowania.”[1]
Jakie ryzyko niesie za sobą nowa regulacja?
Rezygnacja z procedur przetargowych może prowadzić do ograniczenia przejrzystości i zmniejszenia konkurencyjności. Pominięcie stosowania Pzp pozbawia wykonawców istotnych mechanizmów ochrony, takich jak prawo do odwołania do Krajowej Izby Odwoławczej, co może skutkować ryzykiem nierównego traktowania i mniej racjonalnym wykorzystaniem środków publicznych.
Nie ma jednak wątpliwości, że konieczność zapewnienia bezpieczeństwa państwa jest potrzebą, która uzasadnia wprowadzenie ograniczenia konkurencji.
[1] Uzasadnienie do rządowego projektu ustawy o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji strategicznych oraz kluczowych inwestycji w zakresie potrzeb obronności państwa i bezpieczeństwa publicznego oraz ustanawiania stref ochronnych dla niektórych terenów zamkniętych, druk sejmowy nr 1203 (sejm.gov.pl)
