Jednym z głównych kosztów realizacji zamówień publicznych są koszty zaangażowania osób niezbędnych do realizacji zamówienia, w szczególności zatrudnienia pracowników. Wykonawcy z pewnością dążą do obniżenia wysokości tych kosztów, a co za tym idzie obniżenia ceny i zwiększenia szansy na uzyskanie zamówienia. Co jednak w sytuacji, kiedy jeden z wykonawców zaoferuje cenę znacznie niższą od pozostałych, a jej wysokość uzasadnia skierowaniem wolontariuszy do realizacji zamówienia? Czy takie rozwiązanie jest prawidłowe? Z takim problemem musiał się zmierzyć zespół naszej Kancelarii.
Stan faktyczny
Zamawiający prowadził postępowanie o udzielenie zamówienia publicznego na usługi bieżącego utrzymania i dostawę wyposażenia dla potrzeb ptaków, nietoperzy, wiewiórek i owadów pożytecznych. Ofertę złożyło kilku wykonawców. Zamawiający wezwał jednego z wykonawców do udzielenia wyjaśnień w zakresie wysokości zaoferowanej ceny. Wykonawca wskazywał, że dysponuje gronem wolontariuszy i pasjonatów, którzy włączą się w czynności składające się na przedmiot zamówienia, w szczególności monitorowanie stanu wyposażenia dla zwierząt. Wykonawca wskazał na dysponowanie wolontariuszami, jako okoliczność pozwalającą mu na obniżenie ceny. Zamawiający uznał wyjaśnienia za prawidłowe i wybrał ofertę wykonawcy jako najkorzystniejszą.
Odwołanie do KIO
Nie zgodziliśmy się ze stanowiskiem zamawiającego, co do prawidłowości wyjaśnień i wysokości ceny zaoferowanej przez wykonawcę. Konieczne było więc wniesienie odwołania do Krajowej Izby Odwoławczej.
W dokumentach zamówienia przewidziano wymagania w zakresie zatrudnienia na podstawie stosunku pracy osób wykonujących wszystkie czynności dotyczące usług objętych zamówieniem. Skoro wybrany wykonawca zamierzał skierować do realizacji zamówienia wolontariuszy, to nie były to osoby zatrudnione na podstawie umowy o pracę.
Wolontariuszem jest osoba fizyczna ochotniczo i bez wynagrodzenia wykonująca świadczenia na zasadach określonych w przepisach. Praca wykonywana przez wolontariusza nie powoduje powstania stosunku pracy, w szczególności zobowiązania do zapłaty wynagrodzenia. Już z tego względu należało uznać ofertę wykonawcy za sprzeczną z warunkami zamówienia. Zamawiający określił jasno, że osoby kierowane do realizacji zamówienia należy zatrudnić na podstawie umowy o pracę, a wykonawca miał zamiar naruszyć to wymaganie.
Co więcej, skierowanie wolontariuszy do realizacji zamówienia stanowiłoby naruszenie przepisów ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie. Wolontariusze mogą wykonywać świadczenia na rzecz pewnej kategorii podmiotów, jednakże z wyłączeniem prowadzonej przez nie działalności gospodarczej. Realizacja zamówienia publicznego odbywa się w ramach prowadzonej działalności gospodarczej, a tym samym nie można się w tym wypadku posługiwać pracą wolontariuszy. Wykonanie zamówienia w zaoferowany sposób byłoby sprzeczne również z wskazaną ustawą.
Zamawiający zgodził się z przedstawioną argumentacją i uwzględnił odwołanie w całości. Z uwagi na brak przystąpienia po stronie zamawiającego i brak sprzeciwu, Krajowa Izba Odwoławcza nie dokonała merytorycznego rozpoznania odwołania. Nie można jednak uznać za zgodną z Pzp chęć skierowania do realizacji zamówienia wolontariuszy w przypadku opisanym powyżej.
Sprawę prowadziły radczyni prawna Katarzyna Zadykowicz-Sokół i radczyni prawna Patrycja Oleksińska-Dąbrowska.
