Aktualne tempo zmian cen budzi w stronach kontraktu publicznego słuszne obawy o jego opłacalność, a także należytą i terminową realizację. Narzędziem, które może pomóc zniwelować negatywne skutki zmiany cen materiałów lub innych kosztów związanych z realizacją zamówienia publicznego jest odpowiednio ujęta w umowie klauzula waloryzacyjna.
Klauzula waloryzacyjna to postanowienie umowne. Reguluje zasady wprowadzania zmian wysokości wynagrodzenia należnego wykonawcy w przypadku zmiany ceny materiałów lub kosztów związanych z realizacją zamówienia.
Obowiązek stosowania klauzuli waloryzacyjnej
Wprowadzenie klauzuli waloryzacyjnej jest obowiązkowe, jeżeli umowa jednocześnie spełnia następujące warunki:
- podlega przepisom Pzp,
- swoim przedmiotem obejmuje roboty budowlane lub usługi,
- jest zawarta na okres dłuższy niż 12 miesięcy.
Natomiast w przypadku zawarcia umów na okres krótszy niż 12 miesięcy lub umów na dostawę, zamieszczenie klauzuli waloryzacyjnej przez zamawiającego, stanowi wyłącznie jego uprawnienie, z którego może, lecz nie musi skorzystać.
Co powinna zawierać skuteczna klauzula waloryzacyjna?
Skuteczność klauzuli waloryzacyjnej zależy w szczególności od jej prawidłowego ukształtowania w umowie. Należy pamiętać, że brak jest możliwości sporządzenia ogólnej, uniwersalnej klauzuli, która jednakowo odpowiadałaby potrzebom i wymaganiom każdego zamówienia. Podmiot zamawiający ma więc obowiązek każdorazowo dostosować klauzulę do przedmiotu zamówienia, jego warunków i specyfiki. Niemniej ustawa wskazuje elementy obligatoryjne, które powinny zawierać wszystkie klauzule waloryzacyjne. Oznacza to, że zamawiający konstruując klauzulę waloryzacyjną musi wskazać następujące elementy:
- poziom zmiany ceny materiałów lub kosztów (art. 439 ust. 2 pkt 1 Pzp),
- początkowy termin ustalenia zmiany wynagrodzenia (art. 439 ust. 2 pkt 1 Pzp),
- sposób ustalania zmiany wynagrodzenia (art. 439 ust. 2 pkt 2 Pzp),
- sposób określenia wpływu zmiany ceny materiałów lub kosztów na koszt wykonania zamówienia (art. 439 ust. 2 pkt 3 Pzp),
- okresy, w których może następować zmiana wynagrodzenia wykonawcy (art. 439 ust. 2 pkt 3 Pzp),
- maksymalna wartość zmiany wynagrodzenia (art. 439 ust. 2 pkt 4 Pzp).
Dopiero tak ukształtowana klauzula waloryzacyjna, zawierająca wszystkie wskazane powyżej elementy, pozwoli na jej skuteczne stosowanie. Ponadto postanowienia umowne można ukształtować w taki sposób, że klauzula będzie stosowana automatycznie – w chwili zaistnienia przesłanek precyzyjnie określonych przez zamawiającego, bądź na żądanie strony – po zaistnieniu określonych w umowie okoliczności. To będzie wiązało się z koniecznością zmiany umowy i zawarciem stosownego aneksu.
Jak wynika z powyższego, ustawa Pzp określa wyłącznie ramy klauzuli waloryzacyjnej, jej skonstruowanie i dostosowanie do potrzeb zamówienia każdorazowo spoczywa zaś na zamawiającym.
