Prawo zamówień publicznych przewiduje możliwość zastosowania w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego tak zwanej procedury odwróconej.
Procedura odwrócona tylko w przetargu nieograniczonym
Procedura odwrócona znajduje zastosowanie wyłącznie w odniesieniu do postępowań o wartości zamówienia równej lub przekraczającej progi unijne, prowadzonych w trybie przetargu nieograniczonego. Nie ma zatem zastosowania do postępowań o wartości zamówienia równej lub przekraczającej progi unijne prowadzonych w innych trybach. Niedopuszczalna jest również w postępowaniach o wartości zamówienia poniżej progów unijnych.
Zamawiający może zastosować procedurę odwróconą, jeżeli przewidział taką możliwość w SWZ lub w ogłoszeniu o zamówieniu.
Przebieg procedury odwróconej
W procedurze odwróconej zamawiający w pierwszej kolejności bada i ocenia złożone oferty. Następnie dokonuje kwalifikacji podmiotowej wykonawcy, którego ofertę oceniono najwyżej, w zakresie braku podstaw wykluczenia oraz spełniania warunków udziału w postępowaniu. Istotnym uproszczeniem w procedurze odwróconej jest to, że zamawiający nie dokonuje kwalifikacji podmiotowej wszystkich wykonawców, którzy złożyli oferty w danym postępowaniu. Weryfikuje jedynie wykonawcę, którego ofertę oceniono najwyżej.
Kwalifikacja podmiotowa wykonawcy w zakresie braku podstaw wykluczenia oraz spełniania warunków udziału w postępowaniu odbywa się poprzez sprawdzenie poprawności i kompletności JEDZ oraz podmiotowych środków dowodowych wymaganych w danym postępowaniu.
W wyniku pozytywnej weryfikacji podmiotowej wykonawcy, którego ofertę oceniono najwyżej, zamawiający wybiera ofertę tego wykonawcy jako najkorzystniejszą.
Natomiast, jeżeli pierwszy w rankingu wykonawca nie przeszedł pozytywnie kwalifikacji podmiotowej, zamawiający ma obowiązek przeprowadzić ponowną ocenę ofert pozostałych wykonawców. Następnie weryfikuje podmiotowo wykonawcę z najwyżej ocenioną ofertą, w zakresie braku podstaw wykluczenia oraz spełniania warunków udziału w postępowaniu. Zamawiający musi kontynuować procedurę ponownego badania i oceny ofert wykonawców pozostałych w postępowaniu aż do momentu wyboru najkorzystniejszej oferty albo unieważnienia postępowania o udzielenie zamówienia.
Odstąpienie od obowiązku składania JEDZ z ofertą
Co do zasady, wykonawca składa oświadczenie JEDZ wraz z ofertą. Informację o obowiązku złożenia JEDZ zamawiający zamieszcza w treści SWZ.
W procedurze odwróconej zamawiający może jednak odstąpić od wymagania złożenia przez wykonawców oświadczenia na formularzu JEDZ wraz z ofertą. Zamawiający w tym celu musi wskazać w SWZ, że JEDZ będzie wymagany wyłącznie od wykonawcy, którego oferta została najwyżej oceniona. W ten sposób ilość dokumentów składanych przez wykonawcę wraz z ofertą ulega ograniczeniu.
Jeżeli zamawiający stosuje procedurę odwróconą konieczne jest zatem wskazanie w SWZ, czy oświadczenie JEDZ powinni złożyć wraz z ofertą wszyscy wykonawcy ubiegający się o udzielenie zamówienia, czy też złożenie JEDZ jest obowiązkiem wyłącznie tego wykonawcy, którego oferta zostanie najwyżej oceniona.
Podsumowanie
Procedura odwrócona w istocie stanowi pewnego rodzaju ułatwienie zarówno dla wykonawców, jak i zamawiających. Po pierwsze zwalnia zamawiającego z obowiązku weryfikacji podmiotowej wszystkich wykonawców, którzy złożyli oferty w danym postępowaniu. Po drugie przewiduje możliwość odstąpienia od obowiązku składania oświadczenia JEDZ przez wszystkich wykonawców. Zastosowanie procedury odwróconej ma na celu skrócenie czasu trwania postępowania o udzielenie zamówienia publicznego. Może być jednak zastosowana wyłącznie w postępowaniach o wartości zamówienia równej lub przekraczającej progi unijne prowadzonych w trybie przetargu nieograniczonego.
